De bekende alt/mezzo Charlotte Stoppelenburg voert samen met haar vader, componist, dirigent en pianist Willem Stoppelenburg, de bekende liederencyclus WINTERREISE’ (A WINTER'S JOURNEY) van Franz Schubert uit.

Met haar warme en expressieve stem weet Charlotte de luisteraar mee te nemen in de gevoelswereld van een afgewezen jongeman, getekend door een verloren liefde, weemoed, verlangen en eenzaamheid. Die eenzaamheid is een universeel bindend onderwerp in zowel het leven van dichter Wilhelm Müller als componist Franz Schubert, twee zielen uit de DuitseRomantiek, maar ze is ook zeker zeer herkenbaar in onze tijd.

Nu het Duits als taal niet meer die algemene cultuurwereld vertegenwoordigt, is het logisch dat de verbinding werd gezocht met de huidige wereldtaal Engels. Bij nader inzicht is de versie van de Engelse bariton Jeffrey Benton absoluut de best zingbare hertaling, die recht doet aan het prachtige Duitse origineel. Charlotte doet in haar interpretatie het Duits vrijwel vergeten en misschien daarbij ook wel dat van een uitsluitend mannelijke versie van een vergeefse liefde.

Zoals Charlotte het zelf verwoordt in een essay (gepubliceerd bij Cambridge Scholars Publishing) dat zij over de Winterreise schreef: ‘De kracht van Winterreise ligt in het verlangen versus bittere waarheid, in de spanning tussen liefde en afwijzing, die ervoor zorgt dat de hoofdpersoon steeds meer verinnerlijkt en reflectie van zijn gemoedstoestand in denatuur om hem heen zoekt.’

In vroeger tijden werd deze diepe innerlijke zoektocht vaak geassocieerd met introspectie van bijvoorbeeld kloosterleven of van (luthers) piëtisme en in wereldse zin op 18e-eeuwse gevoeligheden in stromingen als Empfindsamkeit. Bij de dichter Wilhelm Müller en componist Franz Schubert is de Romantiek verdekt tot in de kern te horen; de onmacht van de burger ten opzichte van de heersende macht, het individu dat helemaal op zichzelf wordt teruggeworpen ten gevolge van de Verlichting, teleurstelling in Napoleon, voortdurende dreiging van en terugkijken op maatschappelijke en innerlijke conflicten en persoonlijkeproblemen. Verdekt, want censuur was aan de orde van de dag. Een depressie kan bijna niet uitblijven. Schubert speelde en zong het werk als première zelf voor een groep vrienden, zo succesvol was hij niet dat zijn muziek meteen in de grootste concertzalen door de beste musici werd uitgevoerd.

Een depressie, door al het voorgaande, daar gaat deze Winter's Journey over en dat is muzikaal zó goed gedaan dat op den duur dit werk in de liedkunst dezelfde status kreeg als een Matthäus Passion van Bach of ‘Negende Symfonie’ van Beethoven. Misschien dat de verdekte taal er ook wel ervoor gezorgd heeft dat het publiek anno nu, jong en oud, de cyclus nog volledig kan navoelen.

De nawerking daarvan is tot in onze eigen tijd onverminderd. Zo bewijzen ook de schilderijen van de Nederlandse schilder Anne Lamfers (*1937), die naar aanleiding van een persoonlijk drama troostende weerklank vond in deze muziek en er schilderijen op maakte. Ze worden tijdens de uitvoering ‘levensgroot’ geprojecteerd.

Tickets: bit.ly/winterreise2023